Filmy

Jedna łódź, puste jezioro i tylko troje aktorów... Co można nakręcić w takich warunkach? Niskobudżetową etiudę? Okazało się, że Polańskiemu wystarczyło, by nakręcić półtoragodzinny film. I to jeszcze film akcji: niesamowitej i psychologicznej. Muzyka Komedy i zdjęcia Lipmana dopełniły całości - dzięki nim film z 1962 roku uznawany jest za arcydzieło kinematografii PRL, choć pokazuje klasę próżniaczą, nie robotniczą.

Wydana na VHS kinowa wersja filmu, nawet z typowymi skazami taśmy filmowej. Jeśli zaczyna się pracę reżysera od arcydzieła (jak powszechnie ocenia się "Nóż w wodzie", wychwalając jego doskonałość we wszystkich elementach sztuki filmowej, czyli - oprócz reżyserii - wychwalając mistrzostwo scenariusza, zdjęć i muzyki), to bardzo trudno nie sprawiać zawodu kolejnymi filmami. Film doskonały, ale kąśliwa krytyka zawsze znajdzie jakiś feler, stąd wydziwiania nad grą Jolanty Umeckiej. Jest w filmie również ukryta perełka: radiowa relacja sportowa (tło dźwiękowe gry w bierki). Brednie komentatora meczu bokserskiego, czyli ponadczasowa poezja idiotyzmu sprawozdawców sportowych - czysta komedia.   

Tak się wszystko zaczęło: detektyw w sutannie wkracza do akcji. Bo kto lepiej zdemaskuje zło, jak nie ksiądz? A kiedy zło zostanie zdemaskowane sprawę przejmuje karząca ręka sprawiedliwości ziemskiej - w postaci świeckich organów bardzo neutralnego światopoglądowo państwa i jeszcze bardziej niezawisłych sądów. Taka bajka.

W małym Sandomierzu aż kipi od kryminalnego zła: kolejne trzynaście odcinków-kryminałów (31 - 43) dokumentujących, że parafia jest jednak centrum walki ze złem (każdym, w tym kryminalnym i każda parafia).

Polskie miasteczko: każdy dzień przynosi nowe przestępstwo. Ale dlaczego mimo to chce się w nim żyć? Bo wina nie pozostaje bez kary. Tym różni się filmowa fikcja od rzeczywistości.

Ojciec Mateusz, seria IV, czyli na czterech płytach DVD odcinki od 44 do 56.

Wszystko jest "kultowe": Studio GHIBLI, które wyprodukowało film, Goro Miyazaki, który film zrobił i powieść Ursuli K. Le Guin, którą sfilmowano. 

Jeszcze jedna komedia (a właściwie komediodramat), w której mężczyzna przebrany za kobietę okazuje się być bardziej interesujący i bardziej zabawny niż w stroju właściwym dla swojej płci. Niestety, nawet taka, pełna poświęcenia i determinacji, błazenada nie jest w stanie uratować amerykańskiej rodziny. Ani przebieranka, ani trójka dzieci, nie powstrzymają rodziców przed rozwodem. Film z zabawnymi momentami, co pokazuje, że amerykański show-biznes potrafi zarobić pieniądze nawet na śmianiu się z rozpadu rodziny, czyli z rozpadu podstawowych więzi społecznych. "Jaka zabawna katastrofa" - agonia własnej cywilizacji. Może rzeczywiście nie ma czego żałować? Może rzeczywiście to wszystko, ten cały "amerykański styl życia" jest tylko śmiechu warty?

Parszywa dwunastka. Już tytuł wyjaśnia, że nie jest to opowieść o dwunastu Apostołach wyruszających by nieść światu Dobrą Nowinę. Parszywa dwunasta niesie śmierć. Druga wojna światowa i dwunastu amerykańskich żołnierzy, skazanych na karę śmierci lub ciężkie roboty, dostaje propozycję nie do odrzucenia. Od tego, jak skutecznie zaniosą śmierć na tyły wroga zależy ich zbawienie: za sukces akcji mogą uniknąć kary. I choć nie każdy z dwunastu skazańców jest patologicznym zbrodniarzem (ach, te niesprawiedliwe sądy polowe armii amerykańskiej!), to przecież cena za wolność dla każdego jest taka sama: jak najwięcej zabitych niemieckich oficerów w akcji na zamek-burdel. Wolność za zniszczenie gniazda rozpusty - dżihad w wykonaniu trzynastu twardzieli kina amerykańskiego. Trzynastu, bo tym dodatkowym jest dowódca (jedyny bez wyroku) Lee Marvin, który z bandy dwunastu wykolejeńców-indywidualistów buduje solidarny i odważny oddział. Morał filmu: każdy ma szansę na naprawę i odkupienie grzechów, wystarczy tylko pokazać mu jasny i dobry cel (np. "zabicie szwabskich oficerów"). 

Jak napisał bystry specjalista od marketingu, zatrudniony przez wydawcę, Pianista to "najbardziej wzruszający film ostatnich lat w Polsce i na świecie!" Doprawdy - wojna i okupacja jakie to wzruszające! Niemcy chcieli przecież tylko zjednoczonej Europy. A jeśli zdarzyło się coś złego ("gdzie drwa rąbią...") to za ewentualne zło odpowiadają jedynie ci, no, ..., no tak, właśnie: naziści! A w filmie zbrodniarze w mundurach - okupanci - mówią po niemiecku, co jest oczywistym błędem. Powinni mówić po nazistowsku.

Nazwiska przyciągające do kin (Patricia Kaas, Jeremy Irons, Claude Lelouch oraz gwiazda - 'seksbomba' jak mówiono i pisano w latach jej największej sławy - Claudia Cardinale). Watek romansowy spleciony z wątkiem sensacyjnym, w orientalnych dekoracjach i z towarzyszeniem przebojowej, nastrojowej muzyki. Główni bohaterowie opowieści: dżentelmen włamywacz i "poszukująca sensu życia" urocza piosenkarka. W sumie zgrabne kino rozrywkowe - jakie to proste...

Pingwin, to "ksywka". Prawdziwe imię i nazwisko: Oswald Chesterfield Cobblepot. Osiemdziesiąt kilo wagi i niewiele ponad półtora metra wzrostu. Niezdrowe proporcje. I jeszcze bardziej niezdrowa profesja: przestępca. Oczywiście zawsze przegrywający z Bruce'm Wayne'm, bardzo zdrowym i wspaniale zbudowanym. Morał? Silny, piękny, bogaty, uwielbiany i podziwiany łoi małego, pogardzanego i brzydkiego. Bo "jak ktoś ma przesrane, to na całego", jak powiedział jeden z bohaterów Tarantino (ale zapomnieliśmy w jakim filmie...).

Świadectwo przedsiębiorczości w gasnącym PRL-u. Pinocchio w wersji oryginalnej (skopiowany amerykański film VHS), ale z polskim lektorem.

Jeszcze jeden post-PRLowski zabytek, który ma podwójną wartość historyczną: lokalną i globalną. Lokalna wartość zawiera się w byciu świadectwem rodzimej przedsiębiorczości. Gierkowskie, propagandowe hasło "Polak potrafi" znalazło w tym wypadku spełnienie w całkiem prywatnej produkcji VHS. Ktoś prywatnie i dla własnego zysku (nie wiadomo oczywiście kto) przegrał na VHS kinową kopię, własność całkiem państwową. Czyn niedozwolony, ale dzięki temu przestępstwu (etycznemu i prawnemu) zachowała się do naszych czasów pierwsza polska, kinowa wersja dubbingowa. Film nagrany na kasecie ma zatem wszystkie cechy filmu wyświetlanego w kinach w latach sześćdziesiątych XX wieku, a więc również wszystkie skazy, porysowania, itp. właściwe dla taśmy filmowej (co dla miłośników projekcji niecyfrowych jest atutem, a nie wadą). Pomimo pirackiej, amatorskiej w istocie produkcji jakość VHS jest zaskakująco dobra. Tak wygląda wartość historyczna lokalna. Natomiast wartość historyczna globalna zawiera się w tym, że na obu kasetach są filmy w ich pierwotnych wersjach, nie poddane różnym, późniejszym ingerencjom i przeróbkom, mającym dostosować produkcje disneyowskie do aktualnie obowiązujących wytycznych ideologicznych oraz narzucanych korporacyjnie i urzędowo nakazów poprawności politycznej. Niestety, nic nie jest doskonałe na tym świecie, a to oznacza, że kaseta z Alicją w Krainie Czarów zawiera wersję niemiecką z polskim lektorem (a ponadto gorszej jakości niż Piotruś Pan) i dlatego traktujemy tę kasetę jedynie jako dodatek, jako gratisowy bonus do dania głównego: do polskiej, kinowej, pierwszej wersji dubbingowej Piotrusia Pana. Jest jeszcze jeden prezent, świadectwo czasów, wisienka na torcie: kwitek kasowy, paragon, dowód sprzedaży obu kaset w 1993 roku za... 260 000 zł.

... i nie żyli długo i szczęśliwie.

Polski film o miłości do filmu w ogóle. Słynny z "momentów z Kasią Figurą". Hic transit gloria mundi.

Reżyserowani przez Kenneth'a Branagh'a Michel Caine i Jude Law w pojedynku, czyli w nowej, intrygującej - również formalnie, wersji klasycznego filmu "Sleuth". Zdaje się, że prawdziwy pojedynek, prawdziwa rywalizacja, musi mieć jeden finał. Jaki? Jak się kończy film? No doprawdy - bez przesady! Za tych kilka złotych można obejrzeć przecież samemu!

Szczyt gomułkowskiego PRL-u i "szczytująca" wraz z nim ekipa: reżyser, scenarzysta, aktorzy,... . Film nazywany "komedią", czy wręcz "komedią psychologiczną" - nawet liryczny z zawodu Marek Grechuta wykonał w nim parę cynicznych póz. Dzieło było na ekranach w roku 1970, kiedy mecenasi sztuki - towarzysze z KC PZPR (na marginesie: prawie wszyscy artyści byli członkami tej "partii robotniczej") rozkazali wojsku ludowemu strzelać do ludzi idących rano do pracy. Ale twórcy o tym nie opowiadają, bo twórcy dostrzegali inne problemy i tematy godne uwagi. Prawdziwie polska szkoła filmowa. No i są "momenty" w wykonaniu Małgorzaty Braunek, która w tamtych czasach grała chyba we wszystkim (jak ktoś miał talent i warunki to był doceniany). 

Bardzo ideowy i zaangażowany marksista-leninista, towarzysz Wajda Andrzej, oddany i ofiarny pracownik pionu filmowego "aparatu propagandy" PRL-u, wiernie wypełnił zadania polityczne i - jak to zgrabnie określił ktoś w internecie - "zawajdał" historię dokumentnie. Jakimi intelektualnymi aparatczykami byli Wajda i Andrzejewski może sprawdzić każdy, kto sięgnie po prawdziwą historię "Maćka Chełmickiego" (Krzysztof Kąkolewski, "Diament odnaleziony w popiele").  Akcja "Popiołu..." toczy się głównie w knajpie, więc przypomina "Casablancę", inny film, który mimo swego idiotyzmu historycznego uchodzi za arcydzieło "sztuki filmowej". Tylko, że "Casablanca" była surrealistycznym, czysto rozrywkowym romansem-nonsensem, podczas gdy film Wajdy był zaplanowany i był wykonany jako element sowieckiej walki z prawdą i polską historią. Lenin, a może Stalin, co za różnica, uznali film za "najpotężniejszą broń na froncie walki ideologicznej". Wajda bardzo sprawnie posługiwał się tą bronią. Strzelec wyborowy, rzec można. Dobry strzelec - mistrz. Ale - jak wiadomo - dobry strzelec nie oznacza jeszcze, że to jest dobry człowiek. Sowieccy okupanci, ubeccy mordercy i zdrajcy przedstawieni są jako bohaterowie niezłomni, jako żywe pomniki dobra i cnoty, a patrioci jako psychopaci i szaleńcy... Aha, no i oczywiście muszą być sowieccy żołnierze. Sowieccy żołnierze z orderami: jacy piękni w tym filmie są! Jacy grzeczni! Brawo, panie - "o pardonsik, pardonsik" - towarzyszu Wajda! Arcydzieło?! Film wyjątkowo podły i lizusowski, film obrzydliwy - w sensie moralnym, biblijnym. Wydawca pisze, że jest to "dzieło znakomite". To jak powiedzieć: "jak pięknie wykonany gwałt, jaka piękna zbrodnia". Zaiste - majstersztyk sowieckiej propagandy. Problem polega na tym, że mistrzowska agitka traktowana jest jako świadectwo historyczne. Kłamstwo w każdej scenie. "Kłamcie nieprzerwanie, wreszcie wszyscy uwierzą, że to prawda", albo: "plujcie, a wreszcie coś przylgnie" - jak uczył inny socjalista, tym razem narodowy, Goebbels Joseph. Bowiem Polska, jeśli już musi być, to niech przynajmniej nie przeszkadza w niemiecko-rosyjskim pomyśle na Europę, a "jutro na cały świat"...

Film wydany w serii "Filmy polskie videoteka Collection", z numerem 9a i 9b. Dwie kasety VHS z pełną wersją kinową "Potopu". Wersja oryginalna, bez skrótów i przeróbek, którym ostatnio poddano "Potop" pod pretekstem "cyfryzacji obrazu". Jakość oczywiście nie może się równać z jakością DVD, ale coś za coś: oryginał wobec uładzonej przeróbki.