Jan Parandowski, Alchemia słowa

Kanon człowieka wykształconego - lektura obowiązkowa. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. 

Czy w czasach "memów" i "twitów" komuś potrzebna jeszcze gawęda? I to w dwóch opasłych tomach! No i ta cena! Tysiąc sto stron gawędy o gawędzie! Litości!

Jedno z najważniejszych dzieł dwudziestowiecznej humanistyki i nauki o literaturze. 

Wydanie dwunaste, zmienione i poprawione.

Książka wydana pośmiertnie, uzupełnienie i kontynuacja "Mimesis". Rzecz znacznie wykraczająca poza ramy tytułu. Autor próbuje bowiem opisać początki cywilizacji europejskiej oraz przyczyny jej końca. Cywilizacji, która umiera na naszych oczach. Że Europa popełnia samobójstwo widzieli to już mądrzy ludzie kilkadziesiąt lat temu. I jak zwykle za "szaleństwo królów" zapłacą codziennym cierpieniem zwykli ludzie. Od tysiącleci, jedyne co im pozostaje, by bronić się przed samowolą tyrańskiej władzy, to modlitwy albo chwycenie za broń. A jeśli w XXI wieku "nowoczesne świeckie państwo" zakazało modlitwy? Jaki zatem mają wybór? I jaką zatem przyszłość gotuje sobie i innym dążąca do samounicestwienia Europy samozwańcza brukselska biurokracja urzędnicza oraz współpracujące z nią rządy, otumanione drukowanym bez opamiętania papierowym "bogactwem" i zaślepione własną propagandą? Papież Franciszek powiedział: wojna się już zaczęła... . Jak Rzym Starożytny, zatroskany jedynie pielęgnacją rokoszy i uciechy, oparł swoją potęgę na barbarzyńcach w wojsku i pracy, czym sam przyczynił się do swej katastrofy, tak syta i rozleniwiona współczesna Europa sama się oszukuje, że barbarzyńcy utrzymają jej bezmyślną potęgę. Że ciężko pracując, silni swoją wiarą, nie będą chcieli w pewnej chwili sięgnąć po bogactwo, które na ich wysiłku jest oparte. Już jest pomysł, by w armii niemieckiej służyli... muzułmanie. Wolno im będzie, rzecz jasna, swobodnie religię praktykować, czego nie wolno Chrześcijanom. Wszak państwo nowoczesne, to państwo świeckie! Mają oczy, a nie widzą?

Profesor Uniwersytetu Jagielońskiego, którego życiem była literatura polska. I dlatego Niemcy zamęczyli go w niemieckim obozie koncentracyjnym. 

Napisana oryginalnie po angielsku i adresowana do amerykańskich studentów osobista historia literatury polskiej, ale tylko do II wojny światowej.

Juliusz Kleiner, Zarys dziejów literatury polskiej od początków piśmiennictwa do roku 1918. Dzieło osobiste, pięknie i z sercem napisane przed wojną, a po wojnie wznowione w latach 1958 (tom I) i 1960 (tom II), czyli powojennie nieco "uzupełnione". PRL-owskie wydanie "wzbogacono" bowiem wstawkami ideologicznymi, sowiecko-marksitowskimi w formie i bełkotliwymi w treści, ale chwała Bogu, nie przytłoczyły one ducha oryginału.

Sławni ludzie i celebryci PRL-u (wtedy mówiło się "intelektualiści", ale częściej "inteligencja pracująca", "inteligencja twórcza" lub "ludzie kultury i sztuki") i książki w ich życiu. Czy lepiej: ich życie w książkach. No, przecież ostatecznie gdzieś musiało być...

Anna Świderkówna, Maria Nowicka opowiadają o chyba najbardziej niezwykłym wynalazku człowieka, jakim był alfabet fonetyczny i o jego konsekwencji, czyli o kulturze słowa pisanego. Pismo i książka antyczna, czyli oczywiście nic nowego pod słońcem: starożytna literatura naukowa i popularna, komiksy sprzed tysięcy lat i odwieczne święte księgi, legendarne biblioteki i "bestselery sprzed naszej ery", starożytne plagiaty i białe kruki, itd, itd. ... Wszystko już było rzekł Ben Akiba...

Git jest.

Książka (a właściwie księga) próbuje opisać zjawisko niezwykłe i cudowne: nawrócenie. Oto twórcy, plejada pisarzy i poetów anglojęzycznych, antychrześcijańskich i antykatolickich, którzy przeszli radykalną i głęboką przemianę duchową, przemianę, jaka w sposób zasadniczy odmieniła także ich twórczość. Zestaw nazwisk wprawia w osłupienie: T. S. Eliot, C. S. Lewis, G. K. Chesterton, J. R. Tolkien, Graham Green, Dorothy Sayers,... . Kilkadziesiąt nazwisk, bez których nie sposób wyobrazić sobie kultury współczesnej. Ktoś może spytać, że skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle? Dlaczego popularna kultura współczesna jest tak niechrześcijańska? Ba, więcej: dlaczego świat cały przytłacza bezbożnym egoizmem i zrodzonym z niego bezmiarem cierpienia? Może dlatego, że czytanie - z różnych powodów - jest jednak zajęciem coraz bardziej elitarnym?

Agatha Christie - tym razem autobiografia. Życie jak fascynująca powieść, albo tak opowiedziane. Romans, powieść obyczajowa, przygodowa, historyczna i z wyższych sfer, a dla okrasy wątki zagadkowe i sensacyjne. I zakończenie, ostatnie zdanie książki: "Dziecko mówi: Dzięki Ci, Boże, za dobrą kolację. Co tu powiedzieć, kiedy ma się siedemdziesiąt pięć lat? Dzięki Ci, Boże, za moje dobre życie, za tyle miłości, która stała się moim udziałem." Te słowa: "dzięki Ci Boże" - jak wiele dzieci w XXI wieku tak mówi po kolacji, jak wielu ludzi zbliżających się do kresu życia, patrząc na czas miniony, tak wzdycha? A na marginesie: czy bohaterowie reportaży Orwella też byli tak wdzięczni?

Jaśnie oświecony (z przyrodzenia i z przeżytej iluminacji) snuje wspomnienia. 

Nowe, ostatnie wydanie ("dziewiąte, uzupełnione"), kiedyś bardzo znanej książki. Czy określenie "ostanie" można zatem rozumieć również i w tym znaczeniu, że następnych wydań nie będzie? Wszak książka pochodzi z czasów "kultury słowa", a więc z epoki, z kultury, która posługiwała się słowem i która dbała o kulturę słowa, o jego czystość. Czas obecny natomiast, to czas "braku kultury słowa": słowo nie tylko, że zastąpione zostało obrazem, to ponadto kulturalne słowo zastąpione zostało wulgaryzmem, "plugawą mową". Gdyby dzisiaj powstawała taka książka nie byłaby zatytułowana "Alchemia słowa", tylko "Agonia słowa", a może nawet "Gnicie słowa"?