Andrzej Stasiuk, Jak zostałem pisarzem (próba autobiografii intelektualnej)

PRL-owscy intelektualiści, twórcy, autorytety moralne... Ech, szkoda słów. 

Książka (a właściwie księga) próbuje opisać zjawisko niezwykłe i cudowne: nawrócenie. Oto twórcy, plejada pisarzy i poetów anglojęzycznych, antychrześcijańskich i antykatolickich, którzy przeszli radykalną i głęboką przemianę duchową, przemianę, jaka w sposób zasadniczy odmieniła także ich twórczość. Zestaw nazwisk wprawia w osłupienie: T. S. Eliot, C. S. Lewis, G. K. Chesterton, J. R. Tolkien, Graham Green, Dorothy Sayers,... . Kilkadziesiąt nazwisk, bez których nie sposób wyobrazić sobie kultury współczesnej. Ktoś może spytać, że skoro jest tak dobrze, to dlaczego jest tak źle? Dlaczego popularna kultura współczesna jest tak niechrześcijańska? Ba, więcej: dlaczego świat cały przytłacza bezbożnym egoizmem i zrodzonym z niego bezmiarem cierpienia? Może dlatego, że czytanie - z różnych powodów - jest jednak zajęciem coraz bardziej elitarnym?

Trzech autorów, tzn. dwóch autorów i jedna autorka, czyli troje autorów - zawodowych pisarzy i zawodowa pisarka. A cena jakby był jeden i to amator, w dodatku. Ot rynek, żadnego szacunku dla znanych i lubianych twórców. A w dniu premiery książeczkę sprzedawano za 20 zł, czyli prawie 7 zł. od opowiadania. A teraz, proszę, po złotówce od utworu na temat.

Sceny z życia z więzienia, które (życie, nie więzienie) prowadzi do śmierci (tytuły scen: Solo i Kwintet). Na wolności jest tak samo - jak to w życiu.

Podtytuł: "Dwa eseje o Europie zwanej Środkową". Ukrainiec i Polak w jednym stali... tomie. Książka w dziale "Literatura polska". Wszak Stanisławów - miejsce urodzenia Andruchowycza - było przed zaborami i przed okupacją sowiecką miastem polskim. "Europa zwana Środkową": "...na tych polach pomiędzy Europą a nie-Europą znajdujemy całe miliony ludzi, którym skradziono niegdysiejszy raj - zdezorientowanych, złych, zmęczonych. Ich miłość do przeszłości przerasta wszystko... (cytat ze strony 33)". Warto może dodać, że nie "skradziono", bo samo się nie "skradło" (bo "samo to grzmi i samo się błyska", jak słusznie zauważył Witkacy), tylko planowo i celowo, ręka w rękę kradli niemcy i sowieci. Planowo, systematycznie i celowo: kradli, mordowali, niszczyli. Tak bezkarnie przygotowali fundamenty pod "wspólną Europę". By na ostatku, do tej pustki i ruiny, ściągnąć wyznawców islamu.

Mowa wiązana. Politycznie.

Nowe, ostatnie wydanie ("dziewiąte, uzupełnione"), kiedyś bardzo znanej książki. Czy określenie "ostanie" można zatem rozumieć również i w tym znaczeniu, że następnych wydań nie będzie? Wszak książka pochodzi z czasów "kultury słowa", a więc z epoki, z kultury, która posługiwała się słowem i która dbała o kulturę słowa, o jego czystość. Czas obecny natomiast, to czas "braku kultury słowa": słowo nie tylko, że zastąpione zostało obrazem, to ponadto kulturalne słowo zastąpione zostało wulgaryzmem, "plugawą mową". Gdyby dzisiaj powstawała taka książka nie byłaby zatytułowana "Alchemia słowa", tylko "Agonia słowa", a może nawet "Gnicie słowa"?

Jak w tytule - o życiu prawdziwym, ukrytym za wizją Wyspiańskiego. Niezwykłe świadectwo geniuszu poety, który codzienność przemienił w sztukę (teatralną) i w Sztukę (genialną). Jako dodatek schlebiający współczesnej wrażliwości: skoro jest to opowieść o ludziach prawdziwych, to muszą być i zdjęcia. Któż nie jest ciekaw jak wyglądała Rachel?

Jeszcze jedna publikacja z serii "patchworkowa edukacja" (dużo obrazu, mało lakonicznego tekstu). Zgodnie z opisem na okładce jest to podręcznik "dla tych, co nie lubią się męczyć" (nawet samym oglądaniem?). Jaka nauka, takie wykształcenie, taka też wiedza i taka mądrość. "Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie". Aż strach się bać...

Literatura gazetowa: zbiór drobnych, gazetowo-folderowych tekstów. Błahostki, które w gazecie, czy w folderze wystawy, nie odbiegają swoim charakterem od reszty ulotnych, doraźnych tekstów. Skumulowane w jednej oprawie, bez skrępowania okazują właśnie błahość i ulotność jako swoje główne zalety.