M. Wallis, Sztuki i znaki. Pisma semiotyczne

Książka wielbiona i otoczona kultem przez miłośników "magii", "tajemniczości" i "duchowości". Autorem jest poeta, więc i nic dziwnego, że słownik stworzony przez niego jest dziełem poetyckim, a nie naukowym. Zbiór Cirlot'a jest świadectwem fascynacji okultyzmem, magią, fantastyką i ludzką fantazją również i w tym sensie - co podkreślają krytycy książki - że sam zbiór jest przede wszystkim dziełem fantazji, zwłaszcza tam, gdzie autorowi brak wiedzy. A, że wiedzy tej autor - jako artysta, czyli z racji pełnionej "funkcji społecznej" - mieć nie może, przeto uczciwym tytułem byłby "Osobisty słownik...", albo lepiej: "Mój osobisty słownik... ", tak wiele w nim mniemań i bałaganu rzeczowego i intelektualnego. I - jak na przeciętnego, XX-wiecznego artystę z Barcelony przystało - symbolika związana z chrześcijaństwem opisana jest, w zasadzie, w sposób żenująco amatorski, w stylu popkulturowych klisz (tak piszą krytycy, ale dla wielu artystów akurat to będzie atutem, a nie wadą). Bardzo to też zabawne, bo książkę wydało Wydawnictwo Znak - powołane wszak do szerzenia innych treści niż okultyzm, wiedza tajemna i pogański zabobon. Pecunia non... ? Czyżby kolejny przykład ma ironiczne powiedzenie, że "erudycja to nie wiedza, a wiedza to nie erudycja"? Najlepiej sprawdzić samemu - jeśli wiedza pozwoli:)

W książce: Vico, Piaget, Saussure, amerykańskie i europejskie językoznawstwo strukturalne, Claude Levi-Strauss, rosyjski formalizm, Jakobson, Greimas, Todorov, Barthes, "Nowa Krytyka" oraz wiele innych nazwisk i zjawisk związanych z tematem (jest indeks osób i bogata bibliografia).

Dwa tomy rozpraw o języku, semiotyce, itp. Rozprawa o jednym z najbardziej znanych modeli komunikacji językowej wraz z wynikającą z tego modelu (powszechnie nauczaną) topologią funkcji języka oczywiście też jest ("Poetyka w świetle językoznawstwa", w tomie drugim). Nie dość, że "całe życie mówimy prozą" (rzecz jasna "wtedy, kiedy nie mówimy wierszem"), to jeszcze wszyscy jesteśmy nadawcami i odbiorcami, którzy pławiąc się w kontekstach, zalewają się komunikatami i - jakby tego było mało! - kontaktują się nieprzerwanie kodując i dekodując. Do czego to doszło...

Francuskie dziejopisarstwo: bogactwo i piękno epoki opisane bogatym i pięknym językiem, co skłoniło wydawcę do uznania wydanej książki nie tylko za przykład wnikliwej pracy historycznej, ale również za okaz literatury pięknej.  

Bardzo ciekawa lektura, bowiem książka została wydana w 1978 roku. Niby wszystko się zmieniło od tamtego czasu. Tym bardziej w sztuce, gdzie 40 lat to huragan epok, stylów, póz, grymasów, emocji i nastrojów, a przede wszystkim zmienił się sposób pisania o sztuce (rytualny, urzędowy marksizm zastąpiły inne mody, by przywołać słynne "modne bzdury"). Czy książka socjologa, który w PRL-u zawodowo się zajmował "kulturą w ogóle, a sztuką w szczególe", może teraz zainspirować do filozoficznej i socjologicznej analizy sztuki? I czy podane przez autora analizy mają jedynie walor doraźny, czy też są ponad codzienną, powierzchowną zmiennością? A także czy odnajdują pierwiastki w sztuce stanowiące o jej uniwersalnej istocie?

"Nauki społeczne". Najpierw tą "nauką" był marksizm, a potem (wraz z uwiądem "realnego socjalizmu") inne ideologie - zależnie od mody, koniunktury politycznej, czy wreszcie zależnie tylko do pieniędzy, czyli od grantów i stypendiów. Teraz jest "dżender", bo na nim najwięcej się zarabia. Ciekawe, co będzie następne? Bez względu jednak na to, co to będzie, to na pewno to "coś" będzie jeszcze bardziej "naukowe". Możliwe, że nawet tak, jak naukowy był marksizm: do bólu. Prawdziwego.