Mark Twain, Przygody Tomka Sawyera

12 opowiadań (jedno z nich - "Człowieka, który zdemoralizował Hadleyburg" - w 1967 sfilmował Jerzy Zarzycki). 

Słynna, klasyczna opowieść o barwnym życiu na Wielkiej Rzece. 

Farmer powodowany koniecznością życiową i rodzinną przemienia się w łowcę nagród. Czy Clint Eastwood wiedział coś o Wernicu (PRL-owskim "piewcy Dzikiego Zachodu"), wpadając na pomysł, który doprowadził do nakręcenia "Bez przebaczenia"? 

Tytuł mówi wszystko: preria, dyliżanse, Indianie, bizony, kowboje, szeryfowie, bandyci... No i oczywiście walka dobra ze złem, miłość między kobietami i mężczyznami, szlachetność zwyciężająca podłość. Bo to jest stara książka, gdzie cenzura i dyktat poprawności politycznej jeszcze nie obowiązywał zastraszonych pisarzy. Takie książki oczywiście zostaną poddane orwellowskiej korekcie (jak tuwimowskie wiersze dla dzieci), ale zanim to nastąpi i zanim stare wydania będą państwowo niszczone (dla dobra "dzieci partnerskich", by uchronić je przed zaczadzeniem "mową nienawiści i homofobią"), można sprezentować własnym dzieciom coś, co było częścią własnego dzieciństwa, a co było częścią świata, który już dawno minął, tak jak minął Dziki Zachód...

Szklarski, Tomek... co tu jeszcze trzeba pisać? Od tego się wszystko zaczęło.

Karol May, a rzecz nie dzieje się na Dzikim Zachodzie, tylko w Chinach. Zwracamy uwagę młodych miłośników literatury, że tytuł ostatniego rozdziału "I to byłoby na tyle" jest śmiesznym błędem... Śp. prof. Jan Tadeusz Stanisławski, wykpiwając nieporadność językową "elyty z PZPR", kończył swoje wykłady kpiarskim "i to by było na tyle (jak i na przodzie)". Ot, III Rzeczypospolita i tu twórczo adoptowała osiągnięcia PRL-u. Co w PRL-u budziło śmiech, stało się w jej ustrojowym rozwinięciu normą. Zabawne, albo smutne... zależy na kogo się głosuje. I to by było tyle.

Kiedyś młodzieżowa lektura obowiązkowa. Autor, idealista i romantyk, tworząc apoteozę szlachetnej walki o wolność (Ameryka miała być wszak taką realizacją i spełnieniem odwiecznych tęsknot) nie tylko rozbudził na całym świecie zamiłowanie do "szlachetnych Indian" (razem z Karolem Mayem stworzyli i wprowadzili do marzeń chłopców wzór egzotycznej dzielności, sprawności i prawości, coś na kształt rycerza-dzikusa), ale również starał się w praktyce wspierać zmagania o wolność, m.in. zakładając w 1831 w Paryżu Komitet Amerykańsko-Polski, kierujący pomocą dla Powstania Listopadowego. Wynikałoby z tego, że dla młodego Polaka czytanie książek Coopera jest - oprócz niejako obowiązku edukacyjnego - w pewnym sensie również spłacaniem długu wdzięczności patriotycznej.