H. Arendt, Odpowiedzialność i władza sądzenia

Rzecz o banalności zła - taki podtytuł. Oto historia ludzkości od zarania: narody wymordowują się wzajemnie. A system nowożytnego, totalnego, ludobójstwa tworzą i organizują - jak zauważył Lewis - zwykli urzędnicy, którzy po prostu rzetelnie wykonują swoją pracę (w godzinach urzędowania, bo po pracy maja tyle zwykłych, codziennych, rodzinnych zajęć, tyle trosk...). Eichmann został jednak ostatecznie zgładzony, a akta procesu są cenzurowane - między innymi i z tego względu, że dokumentowały wstrząsający udział żydowskich funkcyjnych w stworzonej przez Niemców (pardon, nazistów) machnie zbrodni.

Hannah Arendt, aj waj! W PRL-u nie drukowano oficjalnie jej prac. Towarzyskim obowiązkiem intelektualnym było natomiast adorowanie jej pisarstwa, które w związku z tym publikowano "w podziemiu", w obiegu "poza cenzurą" (niniejsza książka jest właśnie takim wydaniem). Hanna Arendt była adorowana, bo była żydowskiego pochodzenia, co samo już wystarczało do uznania kogoś za "wybitnego intelektualistę" (w tym wypadku intelektualistkę). Dodatkowo była filozofką i uczennicą Heideggera oraz Jaspersa, a takie związki nobilitowały w PRL-u absolutnie. No i po trzecie analizowała krytycznie "totalitaryzm". Ciekawe, że PRL-owskim "elitom intelektualnym" i ich duchowym kontynuatorom współgra uwielbienie dla "antytotalitarnej" Arendt z bałwochwalstwem jakim otaczają narodowosocjalistycznego Heideggera (jak to się kiedyś mówiło żartem: "współgra i koliduje"). A w zasadzie dlaczego ma nie współgrać? Przecież to wszystko są socjaliści, zatem dialektycy, więc we krwi mają "jedność przeciwieństw". Bardzo praktyczna postawa, przecząca potocznemu mniemaniu o nieporadności życiowej filozofów: dzięki owej dialektyce zawsze znajdą praktyczną teorię odpowiednią do panującej "konieczności dziejowej" (a jaka jest ta konieczność? taka, jakie "granty"). Ostatecznie - jak twierdzą - "tylko krowa nie zmienia poglądów". I już wiadomo, dlaczego krowy nie mają tytułów naukowych z nauk społecznych. W sumie jeszcze jedna kopka "siana", wiązka "słomy" ("wymłóconej") - jak zauważył Szwejk: nie należy za dużo myśleć, bo od tego myślenia, to tylko zgłupieć można.