Günter Grass, Blaszany bębenek

Księga bałwochwalcza a rebours (gdyby przywołać Schulza), bo sklecona przez zakochaną bez pamięci Marię Janion. Zbiór panegiryków, ale oczywiście wszystko wyrażone odpowiednią gwarą środowiskową na najwyższym poziomie krytyczno-literackim i z zachowaniem stosownego żargonu naukowego (ostatecznie z czegoś trzeba żyć). Ale to dopiero część całej uciechy: oto książka ukazała się w 1999 roku, a więc na kilka lat przed ujawnieniem służby Güntera Grassa w Waffen SS, co niezwykle skonfundowało grono wyznawców pisarza przez wielkie pe. Miłości została tym samym przywrócona pamięć. A czy może istnieć miłość zracjonalizowana, nie-szalona, bez pamięci? Jeśli może, to czy nowe wydanie książki nosiłoby tytuł "Heil Günter"? Oczywiście pozbierało się wszystko na nowo do kupy, ale niesmak pozostał. Dałoby się z nim żyć, ostatecznie nie takie niesmaki ma za sobą powojenna elita uniwersytecka, ale oto GG (Günter Grass, a nie Generalna Gubernia) niepomny, że stąpa po cienkiej grani wybaczenia wywinął fikołka co się zowie: w kwietniu 2012 roku publikuje wiersz ("Co trzeba powiedzieć"), który odczytano jako krytykę militarystycznej polityki i zagrożeń dla pokoju światowego stwarzanych przez... Izrael! Czy uczucie Marii Janion przetrwało i ten bolesny cios? Przemoc i przymus należy oczywiście piętnować z całą żarliwością aparatu naukowego w ogóle, a nauk społecznych w szczególe, z tym Maria Janion i jej akolici nie mieli i nie mają problemu, wszak od czego mają polski katolicyzm, ale krytykować Izrael?! Ale co miał począć biedny GG: jak na złość polski katolicyzm nie dysponuje bronią jądrową na łodziach podwodnych. Cóż, prawdziwa miłość wymaga poświęcenia. Ostatecznie "kochaj i rób co chcesz". Ba, ale to zdanie miałoby sens tylko wówczas, gdyby GG kochał MJ. Czy pałał? Też coś! Jakby mógł nie pałać, skoro każdy pała!

Próba zapełnienia pustki życia nowymi pustymi gestami, zdarzeniami, co nazywa się potocznie "zmianą życia". Niby wszystko się w życiu bohatera zmienia, ale czy rzeczywiście? Juk w "Układzie" Kazana: zmiana jest zmianą pozorną, jeśli ogranicza się tylko do zmiany układu, a nie jest podstawową przemianą życia, jego fundamentów. Czyli: na czym, na kim, opierasz swoje życie? Słoma jest tylko słomą. Tyle tych zmian... Jak u Barei: "zmiany, zmiany, zmiany" - "zmiana partnera", "zmiana pracy". Ale jeśli "zmiana" oznacza zmianę miejsca pracy, przejście do innej firmy i robienie tego samego, tylko z innymi ludźmi, to w istocie jest to tylko zmianą miejsca, niczym więcej. Dalej jest się najemnikiem, popychlem, czasem bardzo dobrze opłacanym, ale jednak popychlem - niewolnikiem. Prawda, dzięki kredytom można mieć złote łańcuchy...