Thomas Merton OCSO, Modlitwa kontemplacyjna

Podtytuł: "Codzienne medytacje". Wyimki z dzienników Thomasa Mertona, przypisane przez wydawcę kolejnym datom w roku (jeśli to są wyimki, to autor chyba starał się zapisać większość zdarzeń i myśli swego życia). Wyimki mają pomóc miłośnikom Thomasa Mertona "rozpocząć naukę w szkole własnego życia".

Chrześcijański mnich filozofuje i mistycyzuje oczarowany Tao.

Aby odnaleźć Boga. Życie jest poszukiwaniem Boga. Jest drogą, jest podróżą, jest podążaniem za wezwaniem serca, jest wędrówką wzbudzaną tęsknotą za szczęściem, dobrem, prawdą, pokojem. Bóg, czyli wszystko za czym tęskni każda dusza. Nawet tych, którzy przekonują, że ani duszy, ani Boga nie ma. Może nawet ich dręczy taka tęsknota najbardziej? Jak zauważył pewien zaprzyjaźniony czytelnik książka nasuwa jedno zaskakujące spostrzeżenie: tyle myśli o Bogu, a w zasadzie brak myśli o Jezusie...

"Ludzie listy piszą" do siebie, a potem - bywa tak czasem - inni je czytają (choć czytanie cudzych listów było zawsze nagannym zachowaniem). Tymczasem korespondujące sławne osoby piszą (podobno) zawsze ze świadomością, że to, co intymne u zwykłych ludzi, u nich stanie się publiczne z konieczności. Stąd i inny, niż u zwykłych śmiertelników, charakter listów: pisane są bardziej z myślą o autoprezentacji niż o komunikacji. Jak pamiętnik, ale - poprzez zaadresowanie do konkretnego odbiorcy - są czymś na kształt "pamiętnika spersonalizowanego". Znajomość, świadomość odbiorcy ma wpływ na treść refleksji i sposób czynionych zwierzeń. Bardzo ciekawy rodzaj pisarstwa. W tej książeczce "listy piszą": mnich szukający wybawienia przed "duchem amerykańskim" i poeta umykający przed "duchem sowieckim". Pierwszy kroczy drogą, która jest prawdą i życiem - drogą ku światłu, co zdaje się mu być drogą "na wschód". Drogi przeciwnie, jego droga prowadzi "na zachód" - ale tym samym jest drogą ku światłu gasnącemu. Czy (a jeśli tak, to jak) przetną się ich drogi? Dojdzie do spotkania? A może do zderzenia? A może się miną? Natomiast czytelnik - jak w wierszu Tadeusza Śliwiaka - może "biec w obie strony równocześnie".

Życie bez Boga nie ma sensu - czego najsłynniejszym podsumowaniem jest myśl Dostojewskiego, że "jeśli Boga nie ma, to wszystko wolno". Z drugiej strony życie z Bogiem jest ciągłym zmaganiem się samym sobą - "jeśli kto chce iść za mną, niech się zaprze samego siebie, niech weźmie swój krzyż i niech mnie naśladuje". I nie ma "trzeciej strony". Albo albo. Nie ma wersji soft: albo bezsens, albo droga pod ciężarem krzyża. Merton próbuje powiedzieć, jak mamy "jeden drugiego brzemiona nosić", by droga na Golgotę była "wypełnieniem prawa Chrystusa", czyli wypełnieniem najważniejszego, po nakazie miłości Boga, nakazu: przykazania miłości bliźniego. Miłość jest ofiarą - ofiarą za kogoś, bo nikt nie jest samotną wyspą. Trudno to pojąć, pławiąc się w uciechach i udogodnieniach, jakimi zniewalają rentierskie społeczeństwa dobrobytu, ale nic dziwnego: przecież "królestwo moje nie jest z tego świata". 

Kilkanaście esejów, zbiorów myśli, prób poetyckich, uwag i skojarzeń na różne tematy, które pojawiały się w XX-wiecznej wyobraźni masowej. Dodatkowo grafiki autora jako ilustracje.

Thomas Merton, Doświadczenie wewnętrzne. Podtytuł: Zapiski o kontemplacji. Wydawca reklamuje książkę jako ostanie wielkie dzieło Mertona. Gdybyż każdemu dane było kończyć życie w kontemplacji rzeczy najważniejszych, ale cóż, tyle jest do roboty każdego dnia, tyle spraw, które koniecznie, ale to koniecznie trzeba załatwić, tyle telefonów "wykonać", tyle obejrzeć... . Nie wiadomo w co ręce wsadzić, a tu jeszcze jakieś "ćwiczenia mistycyzujące"! Świat woła, a tu "trzeba wejść do izdebki". Petroniusz by powiedział: "to nie dla mnie"... Autor staje przed zadaniem karkołomnym: stara się upublicznić wiedzę na temat najbardziej wewnętrznego i osobistego doświadczenia, z istoty swojej nieprzekazywalnego i niewyrażalnego środkami potocznymi. Może poezja? Ale Merton poetą w tej książce nie jest. Oto wykład na temat kontemplacji.   

Książeczka mała, ale może mieć duże konsekwencje. Autor - o czym uprzedza uczciwie we 'Wstępie' - postanawia bowiem być w swoich rozważaniach "bezpośrednim" i okazać "niechęć do konwencjonalnych i sztywnych systemów". Chrześcijanin natomiast powinien, w proponowanej przez Mertona pracy duchowej, "'być sobą' w najlepszym znaczeniu tego wyrażenia". Ciekawe, jak autor uczy godzić taką postawę z nakazem Pana Naszego Jezusa Chrystusa "kto chce pójść za Mną niech się zaprze samego siebie"?

Zapiski z końca życia pustelnika, który nie mógł żyć bez światowych spraw i szukał pełni samotności w zajmowaniu się aktualnymi sprawami politycznymi, żył sztuką, literaturą, ożywioną korespondencją, a pełni chrześcijaństwa szukał na Dalekim Wschodzie.

Dwóch mnichów i 18 lat korespondencji. W tle Sobór Watykański II, hinduizm, buddyzm, pisanie, polityka i politykowanie,... . Jakże inny duch, niż w "Naśladowaniu Chrystusa".

Thomas Merton napisał niezliczoną ilość listów. Niniejszy zbiór jest kilkusetstronicowym wyborem tematycznym zrobionym po śmierci autora. Jak na pustelnika Thomas Merton utrzymywał zgoła zaskakujące ilością i intensywnością kontakty i więzi. 

Thomas Merton, człowiek, który zapisał, pisząc o sobie, tysiące stron, wyznaje, że do Kościoła katolickiego pociągnęła go, między innymi, właśnie Kościoła tego powszechność, tzn., że na całym świecie, każdego dnia, wszyscy księża odprawiali tak samo taką samą mszę. Jedna wiara, jeden język, jeden rytuał, jedna nauka - jak świat długi i szeroki. Coś, jak w anegdocie o dwóch Góralkach, które wylądowały w Chicago i czuły się całkowicie zagubione w tym obcym świecie. Aż któregoś dnia, przechodząc koło kościoła, usłyszały: "Dominus vobiscum...". I wtedy spojrzały na siebie z radością, a jedna do drugiej powiedziała: "wchodzimy, gadajo po nasemu". Tak, Kościół był rzeczywiście powszechny przez dwa tysiące lat, aż sprokurowano II sobór watykański i powszechność zaczęto niszczyć, protestantyzując i pod tym względem Kościół. Paradoksem może być, że jedną z osób, które przygotowały ideologiczne podwaliny pod protestanckie z ducha rozbicie jedności był nie kto inny, tylko poszukujący "wyższej duchowości", odpowiadającej "wymaganiom współczesności" T. Merton. Do Kościoła Katolickiego przyszedł, bo Kościół ten trwał przy swej nauce dwa tysiące lat i był Kościołem powszechnym, po czym, będąc już w tym Kościele, Merton zaczął i naukę, i rytuał kwestionować. Oczywiście w imię jakiejś reformy. Oto wspomniany paradoks: Merton, poszukując religijnego zaspokojenia, nie przystąpił do jakiegoś zboru, do jakiegoś odłamu reformacji, bo odstręczał go brak jednolitej wiary i chaos doktrynalny oraz obrzędowy niekatolickich wyznań, po czym sam zaczął usilnie pracować na rzecz takiego samego chaosu w Kościele Katolickim, odwracając się i zapoznając katolicką tradycję i szukając natchnień w różnych kultach pogańskich, heretyckich i bałwochwalczych. Jako "nowoczesny katolik" puścił mimo uszu nakaz Jezusa by "iść i nauczać inne narody", a upodobał sobie poszukiwanie w obcych kultach "ziaren prawdy". Zamiast "wziąć krzyż i naśladować Chrystusa" zaczął Go pouczać o duchowej wartości zabobonów pogańskich. Oto kwintesencja "nowoczesnego chrześcijaństwa" końca XX wieku: jak tylko się da zmieniać i odrzucać naukę Jezusa Chrystusa i tradycję Kościoła, przekonując jednocześnie, że takie zaparcie się Boga jest Bogu miłe. Tylko brak wiary prawdziwej tłumaczyć może niedostrzeganie konsekwencji zastąpienia nawrócenia "odwróceniem". Wszak tu chodzi nie o jakieś "doznania duchowe", tylko o rzecz fundamentalną: o zbawienie i życie wieczne z Bogiem, albo o wieczne potępienie!  

Modlitewnik, to modlitewnik. A zatem jest zakładka, a oprócz tego są rozważania Ojca Leona na cały rok liturgiczny, nawiązujące do dobranego na każdy dzień cytatu z Ewangelii. W drugiej części modlitewnika Ojciec Leon snuje rozważania w związku z przypadającymi w ciągu roku wspomnieniami, świętami i uroczystościami. W części trzeciej Ojciec Leon zawarł wybór z tradycyjnych modlitw: modlitwy codzienne, modlitwy okolicznościowe, "modlitwy świętych i nieświętych". W tej części zawarte są też litanie, Koronka i Różaniec. A na zakończenie wydawcy umieścili rozmowę z Ojcem Leonem, a w zasadzie rozmowę - laurkę, bo książkę wydano z okazji osiemdziesięciu lat Ojca Leona i pięćdziesięciu sześciu lat jego kapłaństwa.

Niepozorny tytuł. Ale tych kilka myśli waży więcej niż wielkie dzieła innych autorów. 

Biskup naucza o "trzech filarach chrześcijańskiego życia", ale książka bez imprimatur, więc gdyby nie literki "bp" mógłby ktoś pomyśleć, że są to prywatne refleksje "pana Grzegorza Rysia".

Modlitwy własne i tłumaczone. Żyd nawrócony jako poeta religijny. Tom wierszy wydany w 2010 roku jako część "Dzieł zebranych", a więc okraszony należnymi, bełkotliwymi, ekumenicznymi wstępami, obowiązkowymi panegirykami na cześć "jedynego, słusznego soboru".