Pierre Chaunu, Cywilizacja wieku oświecenia

Do czasu tłumaczenia zrobionego przez Macieja Słomczyńskiego było to najbliższe oryginału spolszczenie. Niniejsze wydanie jest powtórzeniem wydania z 1952 roku, łącznie z przedrukowaniem przedmowy. Przedmowa jest tworem Jana Kotta i jest jego wzorcowym bełkotem marksistowsko-leninowskim z czasów stalinowskiego PRL-u. Zestawienie komunistycznej agitki Kotta z bezkompromisowym obrazem ludzkiej głupoty namalowanym przez Swifta robi piorunujące wrażenie i jest mimowolnym dopełnieniem podróży Guliwera (w polszczyźnie obowiązuje pisownia z jednym "l"): oto wycieczka do "krainy... właśnie, jak najlepiej nazwać tę podróż? "Podróż do krainy Genseków"? Może ktoś z Gości Antykwariatu ma lepszy pomysł? Książka nie jest książką dla dzieci, co dodatkowo podkreślają ilustracje J. Grandville'a.

Trio Brentano gra utwory z czasów rewolucji francuskiej. Muzio Clementi, Adalbert Gyrowetz, Ignaz Pleyel, Louis-Emmanuel Jadin - wszyscy muzycy mieli niezwykłe szczęście: nie zostali zgilotynowani w imię wolności, równości i braterstwa. Przetrwali też jatki napoleońskie. Muzyka i cierpienie. Śmierć i rozpacz dookoła, a pośród piekła subtelne tony i pełna klasyczna harmonia. Rewolucja francuska, tonący Titanic, przygrywanie pędzonym do komór gazowych w niemieckich obozach śmierci...

Literat i publicysta, który wpłynął na losy Europy programowym kwestionowaniem każdego poglądu, który nie był jego poglądem.

Cztery tomy, z których każdy stanowi "wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów" (jak głoszą podtytuły). Lektura chyba najważniejsza dla chcących poznać historię. Co prawda nie dociera się do zdarzenia samego, ale można zobaczyć, jak na zdarzenie minione patrzyli jemu współcześni, a więc można przynajmniej mieć nadzieję, że jest się dosyć blisko faktu historycznego. Każde opracowanie historyczne jest w jakimś stopniu prezentacją poglądów historyka, a zatem nawet wybór tekstów źródłowych jest - chociażby poprzez eliminację - manifestacją wizji świata osoby dokonującej selekcji, ale mimo wszystko ma się jednak do czynienia ze źródłem, a nie tylko z jego omówieniem, zawsze przecież już bezpośrednio ideologicznym. Bardzo interesująca i pouczająca publikacja: dotarcie do źródeł dowodnie uzmysławia, że "Historia magistra vitae est" (a jeśli nie, to za takie nieuctwo płaci się w sposób najbardziej tragiczny, bo ludzkim życiem i to - o zgrozo! - często milionami ludzkich istnień).

Książka wyjątkowa pod każdym względem. Faktograficznym i teoretycznym. Wciągająca literacko. I na koniec: to miłe, że w zetknięciu z historycznym materiałem dowodowym nie tylko marksizm, ale i teoria Webera okazują swój prawdziwy wymiar: zaledwie mizerny ideologiczny, bo na pewno nie naukowy.

Jeszcze jedna książka, która dzięki swojemu formatowi umilić może podróż, nawet w bardzo zatłoczonym "środku komunikacji". A towarzyszami podróży, których da się wcisnąć do największego nawet tłoku, są: Franciszek Bacon (specjalista od tablic), Kartezjusz (myślał, więc był, choć był wcale nie dlatego, że myślał), Spinoza (nie imię to dziewczyny), Pascal (tego filozofa czytamy ze specjalną uwagą - wszak to twórca komunikacji publicznej - omnibusa), Locke (jeszcze jeden specjalista od tablic - tym razem czystych), Leibniz (nie ten od ciasteczek, ale ostatni człowiek, który wiedział wszystko) i Vico (tak mógłby się nazywać piłkarz, ale chodzi o historię, co kołem się toczy - czyli znowu w sam raz człowiek na podróż).

Drugi tom z czterotomowego wydawnictwa, które stanowi "wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów" (jak głoszą podtytuły). Lektura chyba najważniejsza dla chcących poznać historię. Co prawda nie dociera się do zdarzenia samego, ale można zobaczyć, jak na zdarzenie minione patrzyli jemu współcześni, a więc można przynajmniej mieć nadzieję, że jest się dosyć blisko faktu historycznego. Każde opracowanie historyczne jest w jakimś stopniu prezentacją poglądów historyka, a zatem nawet wybór tekstów źródłowych jest - chociażby poprzez eliminację - manifestacją wizji świata osoby dokonującej selekcji, ale mimo wszystko ma się jednak do czynienia ze źródłem, a nie tylko z jego omówieniem, zawsze przecież już bezpośrednio ideologicznym. Bardzo interesująca i pouczająca publikacja: dotarcie do źródeł dowodnie uzmysławia, że "Historia magistra vitae est" (a jeśli nie, to za takie nieuctwo płaci się w sposób najbardziej tragiczny, bo ludzkim życiem i to - o zgrozo! - często milionami ludzkich istnień).