Henri Bergson, Śmiech

Henri Bergson. Śmiech. Przełożył Stanisław Cichowicz. Przedmowa Stefana Morawskiego.

Esej o komizmie. Taki podtytuł. Są dwa główne rodzaje teorii: pierwsza poprzedza praktykę, jest instrukcją mówiącą co należy zrobić, żeby osiągnąć zamierzony efekt. Taką teorią nie jest oczywiście rozprawa Bergsona. Nie nauczy ona co zrobić, żeby się śmiać lub rozśmieszać. Ponurak nie dowie się co ma robić, by wybuchać śmiechem, ani jak innych rozśmieszać. Również twórca kabaretu czy komedii nie będzie miał żadnego pożytku z dywagacji francuskiego filozofa. Drugi rodzaj teorii jest refleksją tłumaczącą, wyjaśniającą, a nie instruującą. Teorie takie mówią dlaczego jakieś zjawisko ma miejsce, dlaczego jakieś zdarzenie zaszło bądź zachodzi, jakie były przyczyny. Taka teoria może mieć walor praktyczny, ale nie musi. Jak dziełko Bergsona. Paradoks: esej o komizmie Bergsona, choć dotyczy rzeczy niezwykle życiowej i jak najbardziej fundamentalnej dla kondycji ludzkiej - śmiechu - jest całkowicie pozbawionym praktycznego zastosowania, a więc "nieżyciowym" rozważaniem. Czy to nie jest jedna z cech filozofii? Mianowicie zdolność do takiego "zajęcia się życiem", że traci ono wszelkie oznaki życia, że traci ono - by tak rzec - "pęd życiowy"?

Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977. Stron 250. Okładka kartonowa ze "skrzydełkami". Stan książki bardzo dobry, choć tom pierwsze wrażenie sprawia złe, a to za sprawą zacieku (i podcieku) na pierwszych stronach i okładce (dokumentacja owych przyczyn złego wrażenia na zdjęciach).