Franciszek Villon, Wielki testament

Jedyny utwór opublikowany osobiście i ostatni utwór napisany w jednym stoją tomie. Dla jednych bełkot bez sensu i strata czasu, dla innych kwintesencja poetyczności. Alkohol, narkotyki, sodomia i co tam jeszcze szalejąca dusza zapragnie. No i poezja, która ma towarzyszyć, w swoim łamaniu reguł, życiu nieokiełznanemu. I cóż? Ano poeta, u szczytu sławy poetyckiej, rzuca poezję. Logiczne - racjonalny irracjonalizm, konsekwentna niekonsekwencja. Poezja nie pasuje do szalonego życia. Nawet jego szalona poezja. A poza tym - jeśli można zrobić wszystko i można wszystko napisać, to jaki sens w robieniu czegokolwiek i w pisaniu? Im więcej można, tym mniej ma sens. Jeśli wszystkie drogi są takie same, to co za różnica, którą się wybierze? Nie-pisanie poezji jest, na równi z jej pisaniem, powołaniem poety? Zasady, reguły, prawa trzymają świat, a kosmos nie pozwala na łamanie praw. Gdzie prawa, tam i sankcje. Sankcje należą do natury rzeczy. Brak twardych praw to nie chaos, bo chaos to albo tworzenie praw - czyli narodziny kosmosu, albo znoszenie praw - czyli rozbijanie kosmosu. A po chaosie znoszącym prawa już tylko nicość. Alternatywa ostateczna to nie prządek albo wolność, ale porządek albo nicość. Oto odkrycie, błysk oświecenia, "iluminacje" poety nihilisty. Sankcją ostateczną za złamanie zasad wszystkich nie jest wolność nieograniczona, ale nicość właśnie, czyli otchłań - "sezon w piekle". Ba, gdybyż tylko sezon. Wszak brak praw to także brak czasu... 

Dwa tomy nieokiełznanej renesansowej fantazji. Np. zagadka ze 146 strony: o czym mówi autor?

"W saczku piłeczka,

W dłoni pałeczka,

W pięcie poleczka,

Pandekty w bermucy niedaleko głowy,

Ot i licencjat gotowy."

Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza wydawała w latach 70-tych XX wieku "Bibliotekę Poetów XX wieku". Jakby tego było mało pismem Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego seria została zalecona do działów nauczycielskich bibliotek szkół średnich. PRL kochał poezję! Co tam PRL! Młodzież wiejska po pracach polowych siadała w zaciszu i poetyzowała, bowiem miała Klub Poetycki stworzony przez Związek Socjalistycznej Młodzieży Wiejskiej (był taki, w skrócie ZSMW, wcześniej ZMW), redakcję "Nowej Wsi" (było takie pismo) i Ludową Spółdzielnię Wydawniczą (jeszcze jest takie wydawnictwo). I ten Klub drukował poetów, a tomiki "można było nabyć tylko drogą prenumeraty". Dla wybrańców - elitarność socjalistyczna: nakład 5305. Wszystko razem brzmi dzisiaj jak czysty surrealizm. Tylko poezja pozostała... Hej! Chłopki i chłopy! Wyłączać telewizory! Smartfony won! Do poezji! A co będzie, jak chłopek i chłopów nie starczy? To się dobierze z miastowych...

"Dzieje Tristana i Izoldy", odtworzone przez Józefa Bediera (a przetłumaczone przez Boya), to uczta dla miłośnika literatury najczystszej: wciągająca opowieść, wielka miłość, honor, szlachetność, tajemnica, magia ("magia" to ukochane w XXI wieku słowo, pierwiastek wszystkiego, nawet banalne zdarzenia, jak nie są "za..biste", to są "magiczne", a każda reklama mówi: "daj się uwieść magii", albo "odkryj magię" nawet w wacikach czy jakichś innych tamponach, ale tu chodzi o magię w jej dawnym znaczeniu, czyli o panowanie nad ukrytymi - przed zwykłymi śmiertelnikami - mocami i siłami), ironia, mądrość, dobro stające mężnie przeciw złu, dramat losu i przeznaczenia. Zaiste, "ciemne" średniowiecze. Doprawdy, jeśli ono było "ciemne", to jaka jest nasza epoka? Czarna - jak otchłań czarnej dziury... Aha, no i ważna uwaga: opowieść nie "dostała Nobla" ("dostać Nobla" to brzmi jak "dostać gorączki", albo "dostać zakażenia", ale to na marginesie), więc chyba nie zainteresuje współczesnego "inteligienta"...

Dzieła w oryginale (oczywiście avec la traduction en francais moderne par Andre Lanly), choć wydane przez sowieckie wydawnictwo. Oeuvres, czyli: Le Lais, Le Testament oraz Poesies Diverses.