200 dni Napoleona

Był kiedyś klub KIK, ale nie ten polityczny, tylko założony przez PIW, czyli Klub Interesującej Książki. Po opłaceniu prenumeraty rocznej wydawnictwo przysyłało kilka książek, wydanych według planu. I właśnie w ramach tej serii wydano powieść o człowieku, który dowiaduje się, że Napoleon uciekł z Wyspy św. Heleny i za tę wiedzę jest prześladowany przez służby Anglii i Francji, które chcą sprawę ucieczki Cesarza utrzymać w tajemnicy. Ach, te państwa policyjne! 

Cyprian Godebski - jeden z typowych, tragicznych żołnierskich życiorysów epoki napoleońskiej. Polska jako miraż i błędne drogi prowadzące donikąd: masoneria, francuska armia. Napoleon - "Bóg wojny", dla modlących się do niego zwiedzionych patriotów. Dla Polaków i Polski okazał się bożkiem: uwodzicielem, manipulantem, cynicznym i wyrachowanym pospolitym oszustem. Duch polski tęskniący za utraconą Ojczyzną, karmiony szczytnymi ideałami i przeżywający - miast uniesienia do krainy wolności - strącenie do otchłani beznadziei. Szczytne ideały, wzniosłe hasła przemienione w swoje potępione zaprzeczenie: "za wolność waszą i naszą", piękne hasło, a w istocie wielkie oszustwo, które skrywało przeklętą prawdę o wojskach okupacyjnych, o polskich żołnierzach, zmuszonych do absurdalnej, beznadziejnej i bezbożnej walki z walczącymi o wolność Włochami, Hiszpanami, Haitańczykami. Życie rozpięte między ogromnymi nadziejami, a towarzyszącymi im ogromnymi zawodami i rozczarowaniami. Wreszcie śmierć tragiczna - dla pociechy potomków: bohaterska. I twórczość - dla zagubionych potomków: martwa litera.

Kilkaset stron podróży w dziewiętnastowieczny świat książek i druków ilustrowanych. Przewodnikiem jest Andrzej Banach, więc podróż barwna, wciągająca i pouczająca. Przeszło pół tysiąca (!) obrazów/ilustracji towarzyszy opowieści - jak to na wyprawie: nie wystarczy się dowiedzieć, trzeba również zobaczyć. I ani się czytelnik spostrzeże, kiedy podróż po książkach i czasopismach przemieni się w wędrówkę po Polsce, ani się spostrzeże, kiedy z kart druków duch przeniesie się do kraju prawdziwego, pośród ludzi kiedyś żyjących i w krajobrazy dawno minione. Jaka była Polska - kiedy jej nie było - to można wręcz poczuć i przeżyć, właśnie dzięki obrazom z zapomnienia wydobytym: drzeworytom, litografiom, stalorytom, miedziorytom,... Miała być książka o książkach dawnych, a jest książka o życiu, choć dawnym, ale przecież prawdziwym, bo codziennym, potocznym, powszechnym.

Historia powszechna, ale wyznaczona dwoma francuskimi datami. Bo Francja była w owym czasie wodzirejem odwiecznego danse macabre. Od "rewolucji francuskiej", czyli od rzezi wojny domowej, której kwintesencją było ludobójstwo w Wandei - oczywiście wszystko jako realizacja haseł "wolności, równości i braterstwa" - po jatkę katastrofalnej wojny z Prusami, która ostatecznie złamała "ducha Francji". W międzyczasie szaleństwo wojen napoleońskich. Autor był jednym z najważniejszych historyków PRL-u, a jego opracowania historii XVIII i XIX wieku były najpopularniejszymi podręcznikami poświęconymi temu okresowi.