Varsaviana

Uczta dla miłośników historii opowiadanej przez jednego z głównych sprawców wydarzeń (wiek XIX), dla miłośników polskiej tradycji i obyczaju oraz dla miłośników języka polskiego. Jakby tego było mało opowieść snuje Zygmunt Szczęsny Feliński, święty Kościoła, a zatem jego wizja dziejów i losu ludzkiego przeniknięta jest głębokim, duchowym walorem. Polska historia i tradycja, piękny język, głębia myśli - czy w ten sposób nie zniechęciliśmy współczesnego czytelnika bardziej niż go zachęcić? Tak czy inaczej, książka jest niezwykłym świadectwem miłości: miłości do Boga, miłości do bliźniego i miłości do Polski (oczywiście świadectwo jest cenzorsko skancerowane, jak każda rzecz wydana w PRL-u, a dotycząca zaboru rosyjskiego i rosyjskiej polityki wynarodawiania).

Przedwojenna Warszawa we wspomnieniach "prostego człowieka". Obserwacja na marginesie: na wszystkich archiwalnych zdjęciach ulic Warszawy są tramwaje. Porównaliśmy mapę Warszawy z lat 30-tych XX wieku z planem Warszawy dzisiejszej i byliśmy zaskoczeni, jak gęsta była przed wojną sieć tramwajowa. Tramwajem można było dojechać w zasadzie wszędzie - ideał komunikacji publicznej. 

Raptularz prawdziwy, choć jednak poddany redakcji i rodzinnej cenzurze. Taki przebrany dla gawiedzi groch z kapustą, bigos hultajski dla gości, "materii pomieszanie", ale z rozwagą. Notatki, wspomnienia, uwagi własne i zasłyszane, anegdoty, relacje z różnych wydarzeń, rozważania krótkie i dywagacje ocierające się o eseje, wycinki prasowe, różne drobiazgi codzienne (np. bilety, programy teatralne, rysunki, itp.). Kultura (głównie, co zrozumiałe, teatr), polityka, rodzina, przyjaciele, znajomi,... - codzienność rozpięta między banalnością, która umknęła by w nicość, gdyby nie "Raptularz", a historycznością, która - także dzięki "Raptularzowi" - zyskuje życie. Lektura nieco plotkarska, ale dla wszystkich tropicieli żywej historii pasjonująca przez różnorodność wierną życiu realnemu. Szczerość i dystans budzące wiarę, że nie udawane, a tak zgrabnie ujęte, że nawet snobizm czynią namiastką uroku i wdzięku oraz bezstronności. Np. spostrzeżenie, że "polityką zajmują się ludzie, którzy nie potrafią nic innego" dotyczy nie "ich", ale w ogóle polityków, w tym "naszych" również. Jak może być inaczej, skoro "wszystkie przemiany (...) okazały się w końcu powierzchowne lub pozorne, a to, co mamy, jest kontynuacją Polski "ludowej". Napis na murze z 1989 roku: "Siedzi Lechu / Przy Wojciechu / A nam wcale / Nie do śmiechu". Zapiski od 1965 roku do roku 1992 (kończą się dwa miesiące przed śmiercią).

Kronika Powstania Warszawskiego - dzień po dniu. Zapis jednej z największych zbrodni niemieckich w historii. Jedyne miasto, które Hitler osobiście rozkazał znieść z powierzchni ziemi, a niemieccy zbrodniarze z germańską pedanterią rozkaz ten wykonywali. I współdziałający w mordzie i zniszczeniu okupant sowiecki. Zbrodnia bez kary i bez zadośćuczynienia. Cześć i chwała bohaterom. 

Witold Giełżyński, mason i komunizujący dziennikarz przed II wojną światową, w PRL-u pracę dziennikarską zakończył w 1948 roku, po ucieczce Stanisława Mikołajczyka. Rok 1948 - trzeci rok okupacji sowieckiej: sfałszowane wybory (PSL Mikołajczyka w rzeczywistości je wygrał), komunistyczny terror i eksterminacja ocalałej inteligencji polskiej, brutalne tworzenie "nowych elit" z marginesu społecznego i ze zdrajców... . Pewien stary znajomy Antykwariatu, który pochodził z rodziny cukierniczej o wiekowych tradycjach, opowiadał, jak jego ojciec po wojnie zamknął cukiernię, gdy urzędowo mu nakazano, by zamiast jajek używał "jaj w proszku". Decyzję uzasadnił zdecydowanie: "z g.wna nie będę robił ciastek". Proszę, a towarzysze całe państwo zrobili...

Tom trzeci zbioru przedwojennych, warszawskich opowiadań żydowskich zebranych i opracowanych przez Roberta Stillera, a wydanych, co oczywiste, w Krakowie. Literatura wielka w skromnej, ironicznie umniejszającej się formie oraz absolutne mistrzostwo języka. Perły formy krótkiej i dosadnej. Gigantyczna praca Roberta Stillera: przywrócił do życia rzeczy, które zdawały się być bezpowrotnie zaginione, zagubione, zapomniane.  

Tom X przedwojennych opowiadań sądowych, przywróconych do życia przez niezmordowanego Roberta Stillera.

Opowiadania przedwojenne, tom V, opowiadania żydowskie. Dziwnym trafem twórczość Stefana Wiecheckiego katalogowana jest jako "humor, satyra". Robert Stiller, który wykonał tytaniczną pracę, by przywrócić twórczość Wiecha z zanikających przedwojennych gazet, byłby oburzony. Stefan Wiechecki to pisarz, który - w niepozornej i wyjątkowej formie - ukrył cale bogactwo wielkiej literatury faktu.

Wiech, którego by nie było, gdyby nie Robert Stiller. To on, w przedwojennych, anonimowych tekstach z ostatniej strony "mgnienia codzienności" (cóż za trafne określenie gazety codziennej!), rozpoznał  pióro Mistrza.

Kolejny (XII tom) dzieł Wiecha. Opowiadania sądowe wydobyte z zapomnienia przedwojennych gazet i przywrócone życiu przez niestrudzonego Roberta Stillera.

Opowiadania powojenne z lat 1951 - 1953. Zabawne, ale jakieś smutne w tle, normalne, a przecież wszyscy wiedzieli, że nic nie jest normalne. Fałsz i kłamstwo jako prawda, brzydota jako piękno, zło jako dobro... Orwellowskie dwójmyślenie jako fundament życia, przyjaźni, pracy... Większość próbowała żyć, jakby wszystko było normalne, ale nie było i każdy o tym wiedział. Jak sobie radził z tym Wiech?

Przedwojenne opowiadania żydowskie - tom IV opowiadań przedwojennych Stefana Wiecheckiego.

Dzieje Warszawy (taki jest też tytuł całej serii) od czasu przyłączenia Mazowsza do Korony do roku, w którym Polska utraciła niepodległość. Barwny i wielostronny obraz życia: obyczajów, gospodarki, kultury, sztuki. Stolica - której miało nie być, państwa - którego miało nie być, narodu - którego też miało nie być. Tylko dlatego, że dwa potężne, sąsiednie narody - Niemcy i Rosjanie - jedyny system, jaki uznają to despotyzm i zniewolenie. Jak zatem mogli i mogą ścierpieć naród wolność miłujący? I tylko myśl smutna: jak wielu zdrajców i lizusów polskich, gotowych dla kilku groszy i dla "europejskich urzędów" sprzedać Niemcom i Rosjanom Polskę. Targowica wiecznie żywa. I pysznią się swoją podłością, nawet, jeśli ich zdrada przynosi rzeź Pragi (dzięki czujności sowieckiego, PRL-owskiego cenzora Z-94 oszczędzono czytelnikom opisu rzezi tysięcy mieszkańców, głównie kobiet i dzieci, dokonanej przez bohaterskich żołnierzy rosyjskich pod wodzą nie mniej bohaterskiego Suworowa). Smutne losy miasta, którego okresy rozwoju i rozbudowy przytłaczane są okresami planowego niszczenia i dewastowania przez Niemców i Rosjan. Ile to już wieków trwa ta niemiecko-rosyjska współpraca, której jedynym celem jest zniszczenie Polski? 

Raport z nieistniejącego miasta: ludność, władze, budownictwo, handel, architektura, radiostacje i rozgłośnie radiowe, kultura, teatry, nauka, prasa... No i oczywiście, jako że książkę wydano w PRL-u, komuniści, socjaliści oraz, na okrasę, wątek żydowski - teatr żydowski.

Było piękne miasto. Aż przyszła niemiecka Europa i nie ma miasta. Wyższa, germańska kultura, cywilizacja aryjskich nadludzi i jej szczytowe osiągnięcie: idealna destrukcja miasta "na prawie niemieckim".

Dla miłośników historii widzianej przez codzienne sprawy szarych, zwykłych ludzi. Potoczne obyczaje, zwyczaje, ciekawostki. Osnowa, na której maluje swój obraz wielka historia, a która sama bywa nawet barwniejsza i ciekawsza od naniesionego na niej portretu "sławnych ludzi".

Kolejna książka tego autora opisującego barwną codzienność pomijaną w wielkiej historii.

Warszawa XIX wieku i czym chata bogata: prostytucja, dzieciobójstwo, oszustwa gospodarcze, spekulacja, złodziejstwo, hazard, żebractwo, alkoholizm, zbrodnie,... A jak głosiło ówczesne powiedzenie: "gdyby nie złodzieje, hrabiowie i pindy, nie wyżyłby dryndziarz całkiem ze swej dryndy", przeto zdaje się, że powodem wszystkich niegodziwości i nieszczęść była troska o sprawne funkcjonowanie transportu - dorożkarstwa.  

Uczuciowy i osobisty portret Jerzego Dobrowolskiego. Moc zdjęć, anegdot, wywiadów, wspomnień, teksty drukowane i wygłaszane. PRL od weselszej strony. 

Wydawnictwo z serii "Warszawa wielkomiejska". Oprócz prawie 200 (!) zdjęć i ilustracji publikacja zawiera następujące rozdziały: Krzysztof Tyszkiewicz - Współczesny wizerunek dawnej legendy, Jarosław Zieliński - Handlowe serce Warszawy, Zanim powstał Pasaż Simonsa, Pasaż Simonsa w latach 1900 - 1939, Zmiany oblicza miasta wokół Pasażu Simonsa, Zagłada w trzech aktach 1939 - 1945, Po wojnie, Grzegorz Hanula - Akcja pod Arsenałem, Sierpniowe dni, Marek Czuba - Ludzie Powstania,