Literatura polska

Chrestomatia staropolska, czyli zbiór spuścizny staropolskiego piśmiennictwa: 156 tekstów rękopiśmiennych i 43 teksty drukowane. Teksty w tłumaczeniach, w transliteracjach i transkrypcjach. Skarby niezwykłe i bezcenne kultury polskiej, które ocalały przed złością najeźdźców, zaborców, okupantów. Skarby często już nie w oryginale, ale są - mimo wieków prześladowań i ślepej nienawiści sąsiedzkiej, germańskiej, szwedzkiej i azjatyckiej. Piękno ocalone. Źródło wciąż bijące... Wciąż?

Jan Sztaudynger, Piórka. Pierwsze wydanie (1954 rok), Maja Berezowska i dodatek: wycinek z "Przekroju" z lat pięćdziesiątych z kilkoma fraszkami - czego chcieć więcej?

Komplet: trzy tomy wspomnień Starszego Pana (Pana A czy Pana B? Nigdy nie możemy sobie przypomnieć).

Zbiór cudownie odnaleziony i ocalony. Wiemy, że wydanie bardzo siermiężne (ale nad podziw dobrze się trzyma, a papier - to zaskakujące - tylko lekko pożółkł!). Zaletą zbioru "Z Pism Josepha Conrada" może być to, że w zasadzie za cenę dwóch, trzech współczesnych książek do oglądania zdobywa się 22 tomy do przeczytania. Może nie od razu, ale wraz z dojrzałością (czytelnika, nie edycji) Conrad zaczyna być pisarzem, z którym warto się spotkać, zyskującym na wartości. Dzieło Conrada to jeszcze jedna rzecz, która z wiekiem zyskuje, a nie traci. Czas nie zawsze oznacza tylko przemijanie - oznacza też dojrzewanie. Jakie inne rzeczy dobre stają się z czasem coraz lepsze i osiągają pełnię wraz z dojrzałością? Każdy czytelnik Conrada na pewno zwiększy swoją listę rzeczy "cukrujących się z wiekiem" po lekturze oferowanych dzieł. Tym bardziej, że cały zbiór powierzony introligatorowi może zyskać oprawę godną swojej literackiej wartości.

Piękne i staranne wydanie na nowo wybranych (część po raz pierwszy publikowana) dzieł Gałczyńskiego w 3 tomach. Przygotowane z okazji pięćdziesiątej rocznicy śmierci poety. Tom I zawiera poezje, tom II - próby teatralne, a tom III prozę. 

Wyjątkowy zestaw. Oprócz pięciu tomów wydanych przez CZYTELNIKA w 1989 roku dwa dodatkowe tomy wydane przez podziemne wydawnictwo NOWA, by ominąć ingerencje cenzury oficjalnego wydania. A zatem zestaw tworzą:

tomy wydane przez CZYTELNIKA: I - Opowiadania, II - Ósmy dzień tygodnia, Cmentarze, Następny do raju, III - Wszyscy byli odwróceni, Brudne czyny, Drugie zabicie psa, IV - Felietony, Listy, Palcie ryż każdego dnia, V - Piękni dwudziestoletni;

tomy wydane poza cenzurą przez NOWĄ (którym nadano opracowanie graficzne zgodne z opracowaniem graficznym tomów wydrukowanych oficjalnie): V - Piękni dwudziestoletni, VI - nawrócony w Jaffie, Sowa, córka piekarza.  

Sześć tomów dramatów Mrożka - Dzieła Zebrane: tomy III, IV, VII, VIII, X, XII. W poszczególnych tomach wydrukowano: Miłość na Krymie, Wdowy, Portret, Kontrakt (I). Alfa, Letni dzień, Ambasador, Pieszo (II). Lis Aspirant, Lis Filozof, Polowanie na Lisa, Serenada, Garbus, Emigranci, Szczęśliwe wydarzenie (III). Rzeźnia, Drugie danie, Vatzlav, Dom na granicy, Testarium (IV). Krawiec, Tango, Czarowna noc, Śmierć porucznika (V). Policja, Męczeństwo Piotra Ohey'a, Indyk, Na pełnym morzu, Karol, Strip-tease, Zabawa, Kynolog w rozterce (VI).

Pierwsze, PRL-owskie wydanie (1962 rok) tomiku, który miał swój pierwodruk w Londynie, w 1942 roku. Sentymentalny, czasem liryczny, czasem tragiczny, czasem humorystyczny, poemat o przedwojennej Warszawie, widzianej oczami przedwojennego, lewicującego poety i dziennikarza. Jak silna była tęsknota za światem bezpowrotnie minionym, jak mocna była świadomość utraconej przeszłości, jak bolesne było wspomnienie zamordowanej historii... "Na Wielkanoc pachniały białe hiacenty, Gdyśmy szli zwiedzać groby po wszystkich kościołach. Pamiętam grotę ciemną, kamień odsunięty, Czerwony blask pochodni na srebrnych aniołach I kir na kandelabrach - oznakę żałoby; Takie były w dzieciństwie mym warszawskie groby. Wyrosły nam te groby na uprawnych trawach, Pełnych niegdyś soczystej i pogodnej farby. Dzisiaj właśnie w ogrodach, w miejscu dawnych zabaw, Lekka ziemia dzieciństwa zjeżyła się w garby, Sfalowała grobami i gniewnym wgłębieniem, Jak czoło przeorane troską i cierpieniem." (s.41).

Pierwszy zbiór wierszy (że żałosny rym? może, ale jak to inaczej powiedzieć?) wydany po wojnie, w roku, w którym Władysław Broniewski został członkiem Ogólnokrajowego Komitetu Obchodu 70-lecia urodzin Józefa Stalina, a "prezydent" Bierut nadał poecie Order Sztandaru Pracy I klasy. Niby "pasmo sukcesów", a przecież książka była strasznie licho wydana (nie mówiąc o jakości socrealistycznej poezji), czczenie Stalina było obrzydliwością, więc pewnie i order był z powyginanej blaszki - a może z kartofla? Jako dodatek z epoki dołączone są do książki dwa ówczesne wycinki prasowe - na jednym "Oda do Don Kichota" w wersji gazetowej.

Trylogia, czyli od pierwszego zdania: "Rok 1647 był to dziwny rok, w którym rozmaite znaki na niebie i ziemi zwiastowały jakoweś klęski i nadzwyczajne zdarzenia" po ostatnie: "Na tym kończy się ten szereg książek pisanych w ciągu kilku lat i w niemałym trudzie - dla pokrzepienia serc" stron 2621, które kiedyś znał każdy umiejący czytać, a liczni nawet znali wiele z tych stron na pamięć. Powieści, które, gdy były drukowane w odcinkach, pochłaniały uwagę czytelników do tego stopnia, że gdy wydrukowano słynne "Bar... wzięty!" w Warszawie zapanowało publiczne i powszechne przygnębienie... Taki tam, "pierwszorzędny pisarz drugorzędny"...

Kilkaset stron podróży w dziewiętnastowieczny świat książek i druków ilustrowanych. Przewodnikiem jest Andrzej Banach, więc podróż barwna, wciągająca i pouczająca. Przeszło pół tysiąca (!) obrazów/ilustracji towarzyszy opowieści - jak to na wyprawie: nie wystarczy się dowiedzieć, trzeba również zobaczyć. I ani się czytelnik spostrzeże, kiedy podróż po książkach i czasopismach przemieni się w wędrówkę po Polsce, ani się spostrzeże, kiedy z kart druków duch przeniesie się do kraju prawdziwego, pośród ludzi kiedyś żyjących i w krajobrazy dawno minione. Jaka była Polska - kiedy jej nie było - to można wręcz poczuć i przeżyć, właśnie dzięki obrazom z zapomnienia wydobytym: drzeworytom, litografiom, stalorytom, miedziorytom,... Miała być książka o książkach dawnych, a jest książka o życiu, choć dawnym, ale przecież prawdziwym, bo codziennym, potocznym, powszechnym.

Dzieła: t. I: Bakakaj, t. II: Ferdydurke, t. III: Trans - Atlantyk, t. IV: Pornografia, t. V: Kosmos, t. VI: Dramaty, t. VII Dziennik 1953 - 1956, t. VIII: Dziennik 1957 - 1961, t. IX: Dziennik 1961 - 1966 oraz UWAGA!!!: tom wydany przez wydawnictwa niezależne: Wspomnienia Polskie i Wędrówki po Argentynie, a także suplement rarytas: wystukane na maszynie uzupełnienia fragmentów usuniętych przez cenzurę. Wyjątkowe świadectwo literackie i historyczne.  

Gratka dla lubiących zaglądać za kulisy życia wielkich tego świata, czyli PRL-owskie "elity" kulturalne i polityczne splecione w pokracznym korowodzie, w tańcu z figurami i grymasami, a w zasadzie w "Tangu". Rzecz zdaje się być koniecznym uzupełnieniem do pamiętników Marii Dąbrowskiej. Im dłużej trwają zapiski, tym większa boleść. Jeszcze jedno osobiste zmaganie się z losem świadka, który przyjął na siebie rolę kronikarza powolnego, ale systematycznego unicestwiania narodu.

Czy w czasach "memów" i "twitów" komuś potrzebna jeszcze gawęda? I to w dwóch opasłych tomach! No i ta cena! Tysiąc sto stron gawędy o gawędzie! Litości!

Pokrzepiony cukrem copywriter Wańkowicz, korzystając z tego, że LOTem bliżej wybrał się za Wielką Wodę i w trzech odsłonach (tom I: Atlantyk-Pacyfik, tom II: Królik i oceany, tom III: W pępku Ameryki) opowiedział o kraju wolności (to co mu było wolno). Wszystko minęło jak sen jakiś złoty, nikt już tak nie gawędzi. Była, minęła i pełna fantazji gawęda i pełna siły Ameryka. Twórcze mieszanie wyobraźni i rzeczywistości, porzuciwszy poezję, w pogoni za pieniądzem, wyemigrowało do królestwa księgowości kreatywnej. I nie ma już Ameryki opowiadanej przez Wańkowicza - "Jest tylko Ameryka, ale i jej już nie ma". Choć... czy była?. Tak czy inaczej: gawęda, jej temat i sposób to wystarczające powody, by czytać Wańkowicza.

Jeszcze jeden przygnębiający pamiętnik z gomułkowskiego PRL-u. Przygnębiający z wielu powodów - zarówno osobistych jak i "polityczno-społecznych". Jeśli komu brakuje własnych zmartwień i smutków, a może i powodów do rozpaczy, to może sobie podumać nad hrabiowskimi (autor był przedwojennym hrabią) zmaganiami z życiem i z twórczością (autor był powojennym kompozytorem i pisarzem). Mimo szastania się po szerokim świecie (kto w PRL-u jeździł po świecie?!), mimo rozlicznych znajomości, stosunków, mimo bycia za pan brat z "elitą intelektualną" krajową, emigracyjną i światową, a więc mimo tych wszystkich "mimo", to jednak arystokratyczne pochodzenie, dziedzictwo, upodobania, gusta i dewiacje sprawiły, że życie powojenne uwierało, bolało, gniotło narastającym bezsensem. Przygnębiające nienasycenie i przygnebiająca gonitwa za jego niemożliwym napełnieniem, które z natury swojej musi przynieść - bo tak zostało przecież zapowiedziane - tylko "płacz i zgrzytanie zębów". I kłamstwem jest, że będzie inaczej. Nienasycenie, czy nasycenie - dwie strony tego samego bezsensu. Życie przeciw naturze zawsze staje się piekłem, nawet jeśli młodość oszukuje radością i zabawą. Młodość mija. Starość staje się wówczas goryczą i udręczeniem. Jedna jest droga wyzwolenia, ale tą drogą autor nie poszedł. Bo to droga nie dla wielkich tego świata, nie dla przekonanych o własnej wyjątkowości, elitarności, wyższości nad maluczkimi (i ich szarym, zwykłym życiem).

Baron Stanisław Jerzy de Tusch-Letz, wojujący (dosłownie) komunista (pochodzenia oczywistego, jak widać), zdrajca, karierowicz, agent. Haniebny życiorys i plugawe czyny, jak np. wyprodukowanie pierwszego, polskojęzycznego wiersza sławiącego Stalina i to już w 1939 roku! A w powszechnej opinii błyskotliwy intelektualista i mądry autor. W toczącej się kiedyś dyskusji o związku plugawego charakteru z geniuszem artystycznym, gdzie Lec posłużył jako jeden z mocniejszych przykładów na związek piękna ze złem, ktoś słusznie zauważył - kończąc tym samym bezsensowne dywagacje - że nigdy się nie dowiemy tego, ilu było twórców nie tylko mądrych, ale i dobrych, a tym samym bezbronnych wobec działań podobnych Lecowi kanalii bez skrupułów i bez sumienia. Rzeczywiście: ilu lepszych i mądrzejszych zostało wyeliminowanych (śmierć publiczna, ale przecież częściej fizyczna) przez tych, którzy "zwyciężając" głosili jednocześnie kłamstwo o tym, że "byli najlepsi" literacko (muzycznie, filmowo, itd.)? Nigdy się nie dowiemy ilu ludzi wybitnych, dobrych i mądrych zostało zgładzonych przez komunistycznych zbrodniarzy "w walce o lepsze jutro" (rzec jasna swoje i swojego gangu). Prezentujemy pierwszy, wydany w PRL-u zbiór aforyzmów, z których jeden zdaje się być idealnie opisującym sytuację autora i całej komunistycznej kamaryli: "W piekle diabeł jest postacią pozytywną" (str. 26).

Tom Dzieł Zebranych Lema Stanisława, w którym wydawca krakowski pomieścił "Bajki robotów" i "Cyberiadę". Ne jednej ze stronic znajdzie wytrwały czytelnik (wytrwały, bo to 243 strona) króla Baleryona. To nam przypomniało napis na murze, który w 1990 roku stworzył inny, choć bezimienny, miłośnik igraszek językowych: "Bułęsa z Balceronem".

Parodia "Trędowatej", którą - dla przedstawienia prawdziwego świata ziemiaństwa - wstępem opatrzył Jerzy Waldorff, a Gwidon Miklaszewski - dla wzmocnienia krotochwili - zilustrował. Magdalena Samozwaniec drwiła z twórczości Heleny Mniszkówny, której książki po wojnie usuwano z bibliotek i niszczono (palono lub mielono - niszczenie książek należy do fundamentalnych zdobyczy socjalizmu: narodowy socjalizm palił obrzędowo, sowiecki socjalizm mielił urzędowo), a samą Mniszkównę obłożono w 1951 roku kategorycznym zapisem cenzury. W tym świetle parodia Samozwaniec, przed wojną odbierana jako zabawna satyra, w sowieckim PRL-u nabrała posmaku jeśli nie niegodnego szyderstwa, to przynajmniej niekulturalnego braku wyczucia.  

Książka napisana w obozie jenieckim Bergen-Belsen, po upadku Powstania Warszawskiego, wydana tuż po powrocie do zrujnowanego miasta. Niezwykłe, bo spisane gorącym sercem świadectwo żołnierza  - zapis uczuć, emocji, wrażeń, myśli tamtych tragicznych miesięcy. Świadectwo autentyczne poprzez czas zapisania i wydania.